مفهوم FOB جزو دسته F از اینکوترمز می‌باشد که یکی از مجموعه‌های استانداردی است که در معاملات تجاری بین‌المللی استفاده می‌شود. دسته F یا “Free Carrier”، شرایط مختص حمل و نقل کالاها را بین فروشنده و خریدار تعیین می‌کند. حمل و نقل رایگان کالا تا ناوگان حمل‌ونقل مشخص یا تا کنار کشتی در بندر بارگیری و یا حمل و نقل رایگان تا روی کشتی در بندر بارگیری، هرکدام از بیانیه‌های این دسته را تشکیل می‌دهد. استفاده از فوب در معاملات تجاری بسیار رایج است و با توجه به نوع کالا و نیازهای طرفین معامله، مسئولیت‌ها و هزینه‌های مرتبط با حمل و نقل کالا بین فروشنده و خریدار به‌طور دقیق تعیین می‌شود.
تعریف مفهوم FOB
مفهوم FOB که مخفف “Free On Board” است، یکی از اصطلاحات پرکاربرد در تجارت بین‌المللی است و به صورت رایج در قراردادها و معاملات مربوط به صادرات و واردات استفاده می‌شود. این بیانیه نقطه‌ای را مشخص می‌کند که مسئولیت و مالکیت کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.
معمولاً FOB به یکی از دو صورت زیر استفاده می‌شود:
FOB بارگیری : (FOB Loading)
در این حالت، مسئولیت و هزینه‌های حمل و نقل کالا تا زمان بارگیری آن بر روی وسیله‌ی حمل و نقل به عهده‌ی فروشنده است. این به این معناست که تا زمانی که کالا به صورت موثر بر روی ناوگان حمل و نقل محموله شده است، فروشنده مسئولیت خریداری و ارسال کالا را برعهده دارد. پس از بارگیری کالا، مالکیت و ریسک از طریق انتقال مالکیت به خریدار منتقل می‌شود و همچنین هزینه‌ها و خطرات حمل و نقل بر عهده‌ی خریدار قرار می‌گیرد.
FOB مقصد : (FOB Destination)
در این حالت، مسئولیت و هزینه‌های حمل و نقل کالا تا رسیدن به مقصد نهایی به عهده‌ی فروشنده است. این به این معناست که فروشنده مسئولیت محموله را تا زمانی که کالا به مقصد نهایی خریدار برسد، برعهده دارد و هزینه‌های حمل و نقل نیز بر عهده‌ی فروشنده است.
تفاوت اصلی بین دو نوع “FOB” در محل تغییر مالکیت و ریسک کالا است. در “FOB بارگیری”، مالکیت کالا از فروشنده به خریدار در نقطه بارگیری منتقل می‌شود، در حالی که در “FOB مقصد”، انتقال مالکیت کالا به خریدار در مقصد نهایی رخ می‌دهد.
مفهوم FOB به عنوان یکی از بیانیه‌های مرسوم در تجارت بین‌المللی، اهمیت زیادی دارد و تعیین آن در قراردادها و مذاکرات تجاری می‌تواند تأثیر زیادی بر روی شرایط و مسئولیت‌های طرفین معامله داشته باشد. به همین دلیل، اطمینان از درک صحیح و دقیق این اصطلاحات در معاملات تجاری بسیار مهم است.